Kada ubije vepra...odnosno, apera, po latinski...jedan dečak skromnog porekla, verovatno od oca oslobođenog roba, postaće car. Naravno, dečak rođen u Saloni, nije to odmah saznao od jedne proročice da će postati car, već tek kada je otišao u Legiju i postao vojnik na više tadašnjih rimskih bojišta, sve dok nije dogurao do jednog od najviših zapovedničkih položaja u vojsci.
Dečak, skraćenim imenom Dioklecijan, postao je vojnik putem koji je bio prepunih kontroverzi koje istorijsku faktografiju i numizmatiku i danas ostavlja zbunjenima i bez jasnih objašnjenja.
No, u svakom slučaju, sada već vojnik koji je koračao ka svojoj sudbini, uzdajući se u proročanstvo koje ga je polako opsedalo, Dioklecijan je nastojao da u svakom lovu on bude taj koji će ubiti vepra...odnosno, apera.
Ipak, sudbina se igrala na samo sebi svojstven način.
Vojni zapovednik već, koji je ispratio nekoliko careva, našao se u prilici da isprati i poslednjeg pre nego što je kucnuo njegov čas da preuzme presto. Naravno, još jedna istorijska kontroverza i nedoumica vezana za ubistvo cara kakve su pratile turbulentno doba carevanja početkom prvog milenijuma, zapravo je okupila tadašnji vojni vrh rimske vojske. U momentu kada su se glasno zapitali kako je tačno poginuo car, Dioklecijan je teatralno isukao mač i ubio perfekta koji je učestvovao u tom ubistvu, i teatralno ga proburazio pred svima. Povikom, on je to učinio, zapečatio je njegovu sudbinu, verujući da je ispunio svoju, jer...ubijeni perfekt se zvao Aper.
I, moguće da je ipak proročica bila u pravu.
Jednoglasno je od strane vojnog vrha okupljenog u tom momentu proglašen carem.
Novopečeni car je nastavio sa kontroverzama odmah po stupanju na presto.
Uredio je državne finansije u veoma uzdrmanom carstvu. Sproveo vojne reforme u carstvu u kome su vojnici smenjivali careve pogubljenjima.
Apsolutistički je vladao podelivši vlast sa savladarem, kao i njihovim savladarima, te uveo tetrarhiju u kojoj su carstvom vladala četiri cara od kojih je jedan od njih bio i njegov zet, te vladao iz palate danas poznate kao Felix Romuliana.
Istoričari se ne slažu oko njegove navodne okrutnosti, ali postoji i priča o Aleksandrijskim pobunjenicima koji su toliko uspeli da prošire svoj bunt, da je Dioklecijan posle pobede nad njima, naredio da se pogube najviđeniji od pobunjenih. Pritom, njegov bes je bio toliki da je naredio da se ubiju svi stanovnici, sve dok krv pogubljenih ne bude dosezala do kolena njegovog konja.
Prema legendi, konj kada to začu, opkleknu u lokvi krvi na kolena, čime je Dioklecijan bio zadovoljan i naredio prekid pokolja pobunjenika. Stanovnici kasnije podigoše njegovom konju kao znak zahvalnosti, spomenik.
Istninita ili ne, tek ova priča je zapravo samo još jedna od onih koji produbljuju kontroverzu o caru koji je navodno najokrutnije progonio hrišćane, te su neki od najpoznatiji među onima koji su platili glavom taj progon, bili i Sveti Đorđe i Sveti Dujam, odnosno Sveti Duje, po kome je danas poznat najviši zvonik upravo u palati koju će Dioklecijan podići sebi u Splitu, u koju će se povući kada je procenio da je vreme za to.
Palata je danas veličanstven spomenik istorije, i to ne samo antičke, već i sedamnaest vekova tokom kojih se ovde pomerao centar društvenog života, ali i razvoja ovog velikog grada.
Decenijama unazad, ovo zdanje podeljeno na podrumske i nadzemni prostori, je dom mnogim turističkim i komercijalnim sadržajima, od atraktivnih devojaka i mladića u antičkim odorama i uniformama, pa sve do kulturnih dešavanja poput koncerata ili performansa.
Suveniri, ali i brojni butici i restorani, konobe, pa čak i stara Pjaca uz savremenu pijacu, kao i mnoštvo ljudi koji sa osmesima na licima zuje laganim hodom popločanim i uglačanim ulicama, sve je to deo ambijenta koji sa svoje spoljne strane predstavlja savršenu scenografiju za čuvenu Splitsku rivu.
Sve je to nešto....nešto bez čega je teško prihvatiti da nam je život bio u potpunosti ispunjen...ako to nismo doživeli.
Dioklecijanova Palača je daleko više od istorijskog spomenika, daleko više od doma jednog antičkog cara, daleko više od simbola najvećeg grada Dalmacije.
I, tek kada staneš na taj Peristil...ili zakoračiš kroz Zlatna vrata, počneš da shvataš šta je to.
Jer, za svakoga je drugačije, svakom je to nešto drugo...ali svakom je ipak nešto više od palate, spomenika ili carskog doma...
Нема коментара:
Постави коментар